W wyobraźni wielu ludzi Ksiądz Bosko był turyńskim kapłanem, który oddał swoje życie młodzieży najbiedniejszej i dla niej założył Towarzystwo Salezjańskie. Bardziej poinformowani wiedzą, że nasz Ojciec był też Założycielem Zgromadzenia Córek Maryi Wspomożycielki i Współpracowników Salezjańskich, twórcą wyjątkowo skutecznej metody wychowania ludzkiego i chrześcijańskiego. Niewielu ludzi jednak wie, że Ksiądz Bosko był również nauczycielem życia duchowego, przede wszystkim dla młodzieży. Jego Oratorium było środowiskiem, gdzie chłopcy dochodzili do szczytów świętości. Bo przecież nie tylko Dominik Savio ją zdobył, w opinii świętości zmarli też inni chłopcy, którzy nie zostali wyniesieni na ołtarze. Inni wychowankowie zdobyli chwałę świętości jako osoby dorosłe (ks. Rua, ks. Rinaldi,  ks. Orione). Trzeba bardzo mocno podkreślić, że Oratorium naszego Założyciela nie było tylko świetlicą, gdzie można było miło spędzić czas, nie było także tylko szkołą, było to miejsce, gdzie dokonywała się formacja człowieka we wszystkich jego wymiarach, ze zwróceniem szczególnej uwagi na formacji chrześcijańską.

Rzeczywiście Oratorium był dla Księdza Bosko, miejsce wychowania do wiary. W jego programie wychowawczym, wymiar religijny stał zawsze na pierwszym miejscu, był fundamentem w procesie formacyjnym jego chłopców. Religia była niezastąpionym elementem wychowawczym jako cel i jako środek do utrzymania sensu etycznego i aktualizacji zbawienia wiecznego i doczesnego. Obchody liturgiczne, sakramenty, modlitwy wspólnotowe i osobiste miały za zadanie pielęgnować w chłopcach wymiar transcedentalny, pogłębić w nich bojaźń Bożą, wychowywać ich do codziennego życia łaską i zjednoczeniem z Bogiem, od którego pochodzą wewnętrzne motywacje, energia do działania, pragnienie życia duchowego.

Trzeba zauważyć, że Ksiądz Bosko w swoim działaniu wychowawczym jest przede wszystkim księdzem.  Da mihi animas coetera tolle, (Daj mi dusze resztę zabierz) było jego kapłańskim programem, o czym nie można zapominać gdy chcemy zgłębić jego dzieło edukacyjne. Kto uważnie studiuje życie Księdza Bosko szybko odkryje, że problem zbawienia swojego i innych był dla niego problemem podstawowym. Wiele jego inicjatyw na polu duchowym, ma swoje źródło w tej trosce. Zbawić swoją duszę to według Księdza Bosko żyć w pełni życiem chrześcijańskim, być człowiekiem wierzącym, który rzetelnie praktykuje pobożność chrześcijańską, ćwiczyć się w cnotach. Jednym zdaniem żyć łaską Boża i przyczyniać się do wzrostu chwały Boga.

Realizm chrześcijański każe widzieć Księdzu Bosko w wychowanku pasywny podmiot działania wychowawczego mimo tego, że najczęściej był osobą ochrzczoną. Zadaniem wychowawcy chrześcijańskiego nie jest zwykłe wychowanie młodego człowieka, ale przygotowanie go do przyjęcia, już obecnej w nim, łaski uświęcającej. Wychowawca chrześcijański, według Księdza Bosko, realizuje swoje zadanie wtedy, gdy jest w stanie wzbudzić w młodych pragnienie życia prawdziwie chrześcijańskiego i w tym samym czasie zakorzenić w nich przekonania, postawy, które dadzą gwarancję stałego życia według zasad Ewangelii, aż do śmierci.

Dla Księdza Bosko jedynym sposobem życia na ziemi było życie chrześcijańskie, inny sposób egzystencji człowieka jest zwykłą iluzją, oszustwem szatana, który usiłuje przedstawić wyznawanie wiary  jako coś przeciwnego naturze, tymczasem życie poza zasięgiem nauki Jezusa Chrystusa jest zwykłym zaspokojeniem własnych nieuporządkowanych pragnień.

Religia, która u Księdza Bosko jest synonimem wiary chrześcijańskiej, a która z kolei polega na życiu łaską Bożą jest wyłącznym celem jego kapłańskiego działania na rzecz młodzieży. Święty sam często o tym mówi.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że Ksiądz Bosko poszukiwał i działał według pewnej metody zarówno na płaszczyźnie ogólnej formacji jak i na polu wychowania do wiary. Był świadomy, że osobiste zaangażowanie chłopca w życie religijne musi być wsparte konkretnym działaniem wychowawczym. Dlatego też jako dobry pedagog a zarazem kierownik duchowy używał wielu narzędzi, aby pomóc swojemu wychowankowi we jego osobistym wzroście w wierze.

Ksiądz Bosko nauczał katechezy historycznej i doktrynalnej, uczył kultury religijnej, głosił homilie, uczył medytacji, zachęcała do lektury duchowej. W pedagogice wiary Księdza Bosko znajdowały miejsce różne formy świadectwa publicznego: uroczyste celebracje religijne, zorganizowany udział w liturgiach grup (Mały kler, Kantorzy, Towarzystwa), pielgrzymki do kościołów i sanktuariów.

Ksiądz Bosko miał zawsze na uwadze integralny rozwój chłopców, dlatego też takie aktywności jak udział w stowarzyszeniach, w grupach teatralnych, muzycznych, wycieczki, wyprawy letnie zajmowały ważne miejsce w formacji chrześcijańskiej, w dążeniu do dojrzałości duchowej. To doświadczenie formacji duchowej w Oratorium Ksiądz Bosko pragnął przekazać też innym młodym ludziom, w ten sposób zrodziła się myśl przedstawienia w formie pisanej programu cnotliwego życia chrześcijańskiego, który narodził się w oratorium.

Pierwsze próby prezentacji pewnego modelu życia chrześcijańskiego zawarł Ks. Bosko w: Cenni biografici su Luigi Comollo (1844), była to książka skierowana przede wszystkim do seminarzystów, następne książki dedykowane młodzieży to: Il divoto dell’Angelo Custode (1845); Storia ecclesiastica ad uso delle scuole (1845); Le sei domeniche e la novena di san Luigi Gonzaga (1846); Il giovane provveduto (1847).

Na szczególną uwagę zasługuje ostatnie, wymienione dzieło. Książka Giovane provveduto  (Młodzieniec zaopatrzony) jest jedną z pierwszych, w której Ks. Bosko przedstawia swój program duchowy dla młodzieży, tak jak on go doświadczył i zrozumiał pracując ze swoimi chłopcami. Rzeczywiście Młodzieniec zaopatrzony podaje sposób na życie chrześcijańskie. W prologu Ks. Bosko mówi o tym wyraźnie: Chcę was nauczyć życia chrześcijańskiego; przedstawiam wam krótki i łatwy sposób, ale wystarczający; możecie się stać pociechą dla waszych rodziców, honorem ojczyzny, dobrymi obywatelami tutaj na ziemi, aby pewnego dnia stać się szczęśliwymi mieszkańcami nieba.

Dla duchowości salezjańskie oprócz  działka Młodzieniec zaopatrzony ważnymi tekstami są życiorysy wychowanków Oratorium  Dominika Savio, Michała Magone i Franciszka Besucco, jak również same Wspomnienia Oratorium, są to działa napisane przez samego Księdza Bosko. W tych książkach zawarty jest program duchowego rozwoju człowieka tak jak go widziała Ksiądz Bosko:

– trzeba ofiarować się całkowicie Bogu,

– świętość polega na byciu radosnym, na ucieczce od grzechu, który zabiera pokój serca i na dokładnym wypełnianiu obowiązków swojego stanu,

– głębokie relacje ze spowiednikiem lub wiernym przyjacielem są fundamentem powodzenia w pracy nad sobą,

– trzeba unikać jak zarazy złych przyjaźni,

– sakramenty Spowiedzi i Eucharystii są filarami życia duchowego człowieka,

– duch modlitwy i jedność z Bogiem utwierdzają i przemieniają życie wewnętrzne.

Jeśli chodzi o wychowawców to znajdujemy we wspomnianych wcześniej dziełach następujące wskazania: kochać młodzież, stosować wobec nich amorevolezza (dobroć salezjańską) i łagodność, być blisko nich, asystować, aby zapobiec złu, gdy trzeba poprawić, jak również wspomóc w utrzymaniu się na właściwej drodze.

Duchowość salezjańska, choć nazywa się młodzieżową może stać się także dobrą drogą wzrostu duchowego dorosłych. Co więcej wskazania Świętego mogą być pomocne w wychowywaniu młodego pokolenia do wiary. Ks. Bosko ceniony jako twórca oryginalnej metody wychowania ludzkiego i chrześcijańskiego, zapoczątkował w Kościele także nowy ruch charyzmatyczny charakteryzujący się oryginalnym stylem życia chrześcijańskiego i świętości opartym na humanizmie św. Franciszka Salezego. Prawdziwość drogi świętości salezjańskiej została oficjalnie uznawana przez Kościół przez wyniesienie na ołtarze samego Księdza Bosko jak i innych członków Rodziny Salezjańskiej. Ten artykuł niech będzie zachęta do poznawania duchowości salezjańskiej.